Dr. Sjaak Burgers over hoopvolle resultaten immuuntherapie bij longkanker

Immuuntherapie staat volop in de belangstelling. “Twee jaar geleden konden we deze behandeling slechts in studies aanbieden”, zegt dr. Sjaak Burgers van het Antoni van Leeuwenhoek. “Recent is nivolumab geregistreerd voor immuuntherapie bij longkanker; dit jaar volgt een tweede middel. Maar, hoe zit het met de indicatiestelling, resistentie voor immuuntherapie en patiëntselectie. Thema’s die zeker op de agenda zullen staan van de nascholing Wengen op de Wadden 2017.”

Nivolumab is sinds maart 2016 opgenomen in het basispakket voor patiënten met lokaal gevorderd of gemetastaseerd niet-kleincellig longkanker na eerdere behandeling met chemotherapie. Burgers: ‘Nivolumab heeft bij 20 procent van de patiënten langer dan één jaar effect en verlengt de mediane levensduur met drie maanden. Als een patiënt mij vertelt dat hij uitbehandeld was, maar dat de kanker als sneeuw voor de zon verdween toen hij alsnog immuuntherapie kreeg, word ik daar vanzelfsprekend blij van. Zeker als dat twee jaar later nog steeds het geval is, met kwaliteit van leven.”

Patiëntselectie
Hoe gerichter we de therapie kunnen geven, hoe beter, stelt Burgers. Bij het grootste deel van de longkankerpatiënten heeft immuuntherapie slechts beperkt effect terwijl wel alle patiënten met niet-kleincellig longkanker stadium 3b en 4 hiervoor in aanmerking komen. Dit maakt patiëntselectie een belangrijk punt van aandacht. Het nieuwe medicijn nivolumab blokkeert de binding van het eiwit PD-L1 aan PD-1. Bepaalde type kankercellen hebben PD-L1 aan de buitenkant. T-cellen die hieraan binden, worden inactief waardoor het afweersysteem de kankercellen niet aanvalt. De T-cellen blijven actief en het afweersysteem kan de kankercellen bestrijden. Er wordt veel onderzoek gedaan of de aanwezigheid van het PD-L1 in de tumor kan voorspellen of de immunotherapie gaat werken. En hoeveel PD-L1 er dan aanwezig moet zijn. Burgers: “Als hier meer over bekend is, kan van tevoren voorspeld worden of immunotherapie effect zal hebben. Er zijn ook patiënten die resistent blijken voor de therapie. Dit is een relatief nieuw gegeven. Belangrijke punten van onderzoek om de behandeling steeds beter af te stemmen op de desbetreffende patiënt.”

Nieuwe middelen
Recent zijn onderzoeken gedaan met een nieuw middel voor immuuntherapie: pembrolizumab. De resultaten bevestigen dat pembrolizumab een nieuwe behandelmogelijkheid is en valideert het gebruik van PD-L1 selectie.[1] Een zeer recent onderzoek bij patiënten met vergevorderd NSCLC en PD-L1 expressie op ten minste 50% van de tumorcellen liet pembrolizumab een significant langere remissie zien en langere overleving met minder bijwerkingen dan chemotherapie.[2]

Bijwerkingen

Burgers: “Waar we alert op moeten zijn bij immuuntherapie zijn de bijwerkingen, aangezien die zoveel anders zijn dan bij chemotherapie.. Je moet de auto-immuun fenomenen tijdig herkennen en de ernst ervan niet onderschatten, anders kan dit ten koste gaan van patiëntveiligheid.”

Toekomst
“Waar we over tien jaar staan? Ik denk dat we immuuntherapie dan veel gerichter kunnen geven en als combinatiebehandeling kunnen inzetten. De cursus is een geweldige basis om hier samen over door te praten om zo binnen je eigen referentiekader je kennis aan te vullen en samen verder te komen. De nieuwste ontwikkelingen inpassen in de bestaande kennis, dat maakt de cursus zo belangrijk voor iedere longarts die in oncologie is geïnteresseerd.”

[1] Pembrolizumab versus docetaxel for previously treated, PD-L1-positive, advanced non-small-cell lung cancer, Roy S Herbst et al, The Lancet, april 9, 2016

[2] Pembrolizumab versus Chemotherapy for

PD-L1–Positive Non–Small-Cell Lung Cancer, Martin Reck et al, The New England Journal of Medicine, October 12, 2016

Dr. Sjaak Burgers, Longars, Antoni van Leeuwenhoek